Zdarzyć się to może u pacjentek wątłych, fizycznie słabo rozwiniętych, u których czynność hormonalna jajników jest labilna i łatwa do zakłócenia. W swojej trzydziestoletniej praktyce miałam dwie takie pacjentki. Jednej z nich po wieloletnim leczeniu i skomplikowanych zabiegach udało się przywrócić miesiączkowanie i doprowadzić nawet do ciąży. Drugiej natomiast nie można było już pomóc. Ale nawet nie tak ciężkie zaburzenia procesu luteinizacji (wytwarzanie prawidłowego ciałka żółtego w jajniku po jajeczkowaniu) dają mnóstwo dolegliwości w dalszym życiu kobiety, jak na przykład ciężkie zespoły napięcia przedmiesiączkowego. Zespół ten charakteryzuje się uczuciem ogólnego rozbicia, wzdęciami, bólami głowy, obrzękami kończyn, bo- lesnością i powiększeniem piersi, ogólnym rozdrażnieniem i bezsennością. Objawy te występują z rozmaitym nasileniem, prowadząc nierzadko z upływem czasu do krwotocznych i bolesnych miesiączek, ma- stopatii (przerosty gruczołowe), torbieli. Stwarzają one tendencję do rozwijania się nowotworów sutka, co wynika z przewagi estrogenów niedostatecznie blokowanych przez progesteron. Następnym elementem wpływającym na stopniowe słabnięcie czynności ciałka żółtego jest wiek. W miarę upływu lat u kobiety, zwykle już po trzydziestce, zaczyna stopniowo zanikać czynność ciałka żółtego. Objaw ten jest niewątpliwie nabytkiem czasów dzisiejszych, ponieważ kobietom dawnych lat, rodzącym wiele dzieci, nie dokuczały zaburzenia wynikające z niedoboru hormonu ciałka żółtego. Każda kolejna ciąża produkowała olbrzymie ilości progesteronu, tak więc przeważnie go nie brakowało. U kobiety współczesnej po trzydziestym piątym roku życia występuje niezmiernie często niedoczynność ciałka żółtego, powodując bóle piersi, zespoły napięcia przed- miesiączkowego, nerwowość i skłonność do poronień. Stąd należy zawsze brać pod uwagę możliwość takich niedoborów i po wykonaniu badań cytohormonalnych podawać w miarę potrzeby preparaty ciałka żółtego we wczesnych miesiącach ciąży.